Vertaalwerk is zelden eenvoudig.1 Men kan bijvoorbeeld denken aan al die hypothetische maar desalniettemin verbaasde Nederlanders die tijdens het sport kijken hun Belgische huisgenoot horen vragen of ze al uit de heenronde zijn. En zulke hedendaagse spraakverwarringen, waarbij men in Vlaanderen een woord heeft voor de eerste helft van sportcompetities dat in Nederland goeddeels onbekend is, zijn al ingewikkeld genoeg.2 Stel je eens voor als er een kloof van drie millennia gaapt tussen ons en de taal die we trachten te begrijpen! En het overbruggen van een dergelijke kloof is wat we in het blog van vandaag zullen proberen. Ik zal je laten zijn hoe moeilijk het kan zijn om het lexicon van de antieke Levantijnse taal die tegenwoordig bekendstaat als Ugaritisch te doorgronden.
Categorie archieven: Vertaalwetenschap
Vertaling als verwarring: is ‘The Second Sex’ van Simone de Beauvoir?
Geen van ons kan alle bestaande talen lezen. Voor veel van de belangrijkste boeken die ons leven hebben beïnvloed, van literatuur die onze geest verrijkte tot filosofische werken die ons nieuwe vergezichten voorschotelden, waren we daarmee afhankelijk van vertalingen. En dus moesten we vertrouwen op de vertalers en de keuzen die zij hadden gemaakt. Er zijn natuurlijk vele mogelijke manieren om het geschreven woord te vertalen van de ene taal in de andere. Je kunt je dit voorstellen als een spectrum met aan het ene uiteinde koppige pogingen tot het creëren van een volkomen vergelijkbare tekst en aan het andere uiteinde verregaande interpretaties. Maar soms zitten er simpelweg fouten in vertalingen.1 En zelden waren deze fouten zo opmerkelijk, alsmede informatief over de nobele ambacht van het vertalen, dan in de twee pogingen om Simone de Beauvoirs Le Deuxième Sexe die in het Engels te vertalen als The Second Sex.2
Lees verder Vertaling als verwarring: is ‘The Second Sex’ van Simone de Beauvoir?
A.I. en assyriologie
Onderzoek doen in de Assyriologie is niet alleen een intellectuele vreugde, het kan ook een oefening in dito verdriet zijn. Dat laatste zal wellicht als een verbazing komen voor degenen die al een aantal van mijn vrolijke blogs over de fascinerende wereld van het oude Nabije Oosten hebben gelezen. Het zit als volgt: hoewel wij heel veel nuttige bronnen hebben gevonden waaruit we veel te weten zijn gekomen, ontbreekt er nog steeds een hoop essentiële informatie.1 Als men bijvoorbeeld de op verhalen gerichte methodologieën van de ecologische geesteswetenschappen wil inzetten om te onderzoeken hoe mensen vroeger met de natuur omgingen, dan zijn er wel wat verhalen nodig.2 Wanneer zulke specifieke bronnen mettertijd verloren zijn gegaan, zoals het geval lijkt te zijn met het oude Elam – grofweg het zuidwesten en oosten van het huidige Iran – dan is het toepassen van zulke methodologieën schier onmogelijk.3 Maar laat ons niet tot wanhoop vervallen! Want er zijn waarschijnlijk nog immer kleitabletten en soortgelijke documenten te vinden in tot nu toe onontdekte archeologische vindplaatsen. En daarnaast liggen er nog duizenden ongelezen fragmenten van kleitabletten, papyri en andere media in archieven te verstoffen, die wellicht al niet meer bestudeerd zijn sinds zij uit de grond werden gehaald. Deze laatste geruststelling komt echter met wat haken en ogen, aangezien er tot op heden simpelweg niet genoeg gespecialiseerde geleerden zijn geweest om al deze documenten te onderzoeken – als zij überhaupt gelezen kunnen worden.4 Maar wat dat betreft is er ook goed nieuws: A.I., dat wil zeggen artificiële of kunstmatige intelligentie, kan ons hierbij helpen! Of toch niet?