Categorie archieven: Filosofie

Het lezen van Aristoteles’ Ethica Nicomachea is nog steeds de moeite waard

Aristoteles, Filosofie, Griekse oudheid, Oudheid

Een tijdje terug vertelde ik wat mensen dat ik het lezen van Aristoteles’ Ethica Nicomachea een fascinerende ervaring had gevonden. Daarop volgden uiteraard vragen. Niet omdat ik nu zoveel van dit boek weet, maar omdat ik er meer in – en over! – gelezen had dan de andere aanwezigen. Daarnaast ben ik nu eenmaal geneigd om mijn enthousiasme voor alles wat ook maar enigszins met de geesteswetenschappen te maken heeft te delen met wie wil maar luisteren. En over Ă©Ă©n van die vragen tijdens het daaropvolgende gesprek wil ik het vandaag met jullie hebben.

Lees verder Het lezen van Aristoteles’ Ethica Nicomachea is nog steeds de moeite waard →

Vertaling als verwarring: is ‘The Second Sex’ van Simone de Beauvoir?

Filosofie, Vertaalwetenschap

Geen van ons kan alle bestaande talen lezen. Voor veel van de belangrijkste boeken die ons leven hebben beïnvloed, van literatuur die onze geest verrijkte tot filosofische werken die ons nieuwe vergezichten voorschotelden, waren we daarmee afhankelijk van vertalingen. En dus moesten we vertrouwen op de vertalers en de keuzen die zij hadden gemaakt. Er zijn natuurlijk vele mogelijke manieren om het geschreven woord te vertalen van de ene taal in de andere. Je kunt je dit voorstellen als een spectrum met aan het ene uiteinde koppige pogingen tot het creëren van een volkomen vergelijkbare tekst en aan het andere uiteinde verregaande interpretaties. Maar soms zitten er simpelweg fouten in vertalingen.1 En zelden waren deze fouten zo opmerkelijk, alsmede informatief over de nobele ambacht van het vertalen, dan in de twee pogingen om Simone de Beauvoirs Le DeuxiÚme Sexe die in het Engels te vertalen als The Second Sex.2

Lees verder Vertaling als verwarring: is ‘The Second Sex’ van Simone de Beauvoir? →

De thema’s van mijn favoriete computerspellen van 2024

Filosofie, Mesopotamische oudheid, Methodologie, Oudheid, Video Games

Nadat we vorige week mijn twintig favoriete albums van het vorige kalenderjaar bespraken, hebben we het deze week over drie computerspellen die uitkwamen in 2024 en die de lezers van dit blog stellig zullen interesseren. Want de thema’s die dit digitale entertainment schragen, bieden – hoop ik – een nieuw perspectief op enkele onderwerpen die reeds eerder aan de orde kwamen op Bildungblocks. Dit zijn ook, naar mijn mening, de beste computerspellen van het afgelopen jaar. De hiernavolgende opsomming kan daarom ook dienst doen als een lijst met mijn favoriete computerspellen van 2024.

Lees verder De thema’s van mijn favoriete computerspellen van 2024 →

Het oorspronkelijke trolleyprobleem

Filosofie

Sommige gespreksonderwerpen zijn zo alomtegenwoordig aanwezig in de publieke verbeelding, dat het moeilijk is om je een tijd voor te stellen wanneer men deze niet paraat had bij al te bekende discussies op universiteiten, in te politiek en tijdens verjaardagsfeesten. Dit is ook het geval met het zogenoemde trolleyprobleem. In gevallen waarbij men belangen dient af te wegen, is deze analogie nooit ver uit de buurt – en zij is zelfs doorgedrongen tot audiovisuele media die de filosofie als inspiratiebron nemen, zoals de televisieserie The Good Place.1 Er is zowaar een hele trolleykunde ontstaan, zou je kunnen zeggen.2 Maar iemand heeft dit scenario ooit moeten verzinnen. En hierbij waren meer overwegingen betreffende speleologie, rechtspraak en chirurgie betrokken, dan je aanvankelijk zou vermoeden!

Lees verder Het oorspronkelijke trolleyprobleem →

De dood van Plato

Filosofie, Griekse oudheid, Oudheid, Plato

Sommige beroemde mensen hebben wellicht net zoveel bekendheid verkregen door hun dood als met hetgeen waar zij zich aanvankelijk mee in de kijker speelden. Men kan hierbij onder andere denken aan de beruchte ‘club van 27’. Dit is een aanduiding voor legendarische muzikanten, zoals Kurt Cobain en Amy Winehouse, die tragisch kwamen te overlijden toen zij 27 waren.1 Maar ook filosofen kunnen zulk een lugubere roem vergaren.2 De dood van Socrates is bijvoorbeeld in zo ongeveer elke kunstvorm wel een keer voorbijgekomen.3 Men is blijkbaar nog steeds gefascineerd door het relaas van de afgedwongen zelfmoord van deze filosoof uit het oude Griekenland, omdat hij weigerde zichzelf te redden door zijn manier van leven aan te passen.4 Maar als je een morbide sterveling bent zoals ikzelf, dan heb je je vast weleens afgevraagd hoe andere imposante historische figuren aan hun einde zijn gekomen. Er zijn namelijk zoveel bekende namen uit de geschiedenis waarvan het sterven nog geen onderdeel is van onze algemene ontwikkeling. Zoals Socrates’ bekendste leerling, die andere oude Griekse filosoof die de meeste mensen ter plekke kunnen noemen – en een gezellig cd-winkel – Plato.

Lees verder De dood van Plato →

De indringende betekenis van τύχη in het oud-Grieks

Filosofie, Griekse oudheid, Oudheid

Het zal degenen die al wat langer meelezen met dit blog niet ontgaan zijn dat ik gek ben op oude talen. Wanneer anderen naar hun telefoon grijpen, de tv aanzwengelen of snacks verorberen, keer ik mij tot de filologie – en regelmatig ook tot die andere zaken, als ik eerlijk ben.1 En ik heb ze allemaal even lief, van het aloude Akkadisch tot het immer populaire Latijn. Of moet ik zeggen amĂąr Akkadisch en amo Latijn?2 Elk aspect van oude talen is uiteraard interessant, maar wat mij nog het meeste fascineert zijn de morfologie en grammatica van talen – de vormen en structuren die elke taal zijn eigen karakter en elegantie verlenen – en hun vocabulaire.3 ,,Boeiend
” zullen jullie misschien denken wat betreft dat laatste, ,,Er is echt nog nooit iemand geweest die een hekel aan wóórden had!” Maar woorden kunnen een hele wereld aan betekenissen omvatten, waarvan het moeilijk is om die uit te drukken in talen met een ander lexicon. En Ă©Ă©n van deze woorden, die eigenlijk onmiddellijk zou moeten worden overgenomen door alle nog levende talen die dat willen, is het oud-Griekse τύχη. Dus laat ons vandaag woordspelletjes spelen waarbij we, voor de verandering, eens niemand zullen irriteren!4

Lees verder De indringende betekenis van τύχη in het oud-Grieks →

Wat betekent Bildung?

Filosofie

Toen ik nog lesgaf, werd het Duitse begrip ‘Bildung’ nogal eens gebezigd. En nog steeds kan je bij het volgen van bijvoorbeeld de maatschappelijke discussie over het hoger onderwijs een drankspelletje spelen, waarbij je een slok moet nemen als dit woord voorbij komt.1 Toch gaan de meeste vragen die ik krijg sinds ik dit blog begon over de naam van de webpagina waar het te vinden is: Bildungblocks. Ik realiseerde mij al snel dat de meeste mensen gelukkigerwijs alleen maar onderwijs hebben genoten en nooit hebben hoeven nadenken over de inrichting ervan en het daarbij behorende taalgebruik. Welnu, daar komt vandaag een einde aan!

Lees verder Wat betekent Bildung? →

Wat we verliezen als we sterven

Filosofie, Martha Nussbaum, Thomas Nagel

Bij onze kennismaking met Ă©Ă©n van de droevigste teksten uit de Mesopotamische oudheid, de Assyrische elegie, merkten we dat de MesopotamiĂ«rs goede redenen hadden om de dood te vrezen. Hun ideeĂ«n over de Onderwereld die hen wachtte, waren immers nogal grimmig. In onze eigen tijd zijn er vele religies die een vrolijkere blik op het hiernamaals bieden en bovendien zijn er ook een hoop mensen die er ĂŒberhaupt niet van uitgaan dat er een bestaan na de dood is. Toch durf ik de uiterst controversiĂ«le stelling aan dat de meesten van ons niet bepaald uitkijken naar hun stervensuur.1 En deze angst voor de dood staat aan de wieg van veel prachtige kunst en intrigerende filosofische overpeinzingen. In dit blog wil ik enkele van zulke overpeinzingen met jullie delen, en dan wel degene die op schrift zijn gesteld door Thomas Nagel en Martha Nussbaum.

Lees verder Wat we verliezen als we sterven →