Categorie archieven: Ecologische geesteswetenschappen

Ecomusicologie en het bezingen van verschillende natuurconcepten

Een tijdje terug bespraken we het computerspel Tiny Glades en hoe de kunstmatigheid van de landschappen die je daarin kunt creëren liet zien hoe de ‘natuur’ geen verafgelegen, afgescheiden plek is die gevrijwaard is gebleven van menselijk ingrijpen. Integendeel, in het tijdperk van het antropoceen is elke omgeving, elk bioom en misschien zelfs elke mogelijke plaats op aarde direct of indirect, grotendeels of slechts gedeeltelijk, gevormd door de invloed van de mens.1 En dit maakt het onderwerp dat ik koos voor het blog van deze week, liedjes over ontsnappen naar de natuur, ook theoretisch interessant.2 Want als de natuur niet een eenduidig, uniform concept is, kan het dan wel een toevluchtsoord zijn voor al die artiesten die voor zichzelf wensten daar te zijn? En het klopt inderdaad dat er zeer verschillende natuurconcepten worden bezongen in deze liedjes. Ook is er een wetenschapsgebied waar we ons tot kunnen wenden als we deze verschillen willen doorgronden: de ecomusicologie. Dus laat ons vandaag dat wetenschapsgebied en die liedjes verkennen, opdat we kunnen ontdekken wat een ontsnapping naar de natuur eigenlijk inhoudt in een wereld waar bossen net zozeer een door de mensheid gevormde omgeving zijn als de gemiddelde vinex-wijk.

Lees verder Ecomusicologie en het bezingen van verschillende natuurconcepten

Waar was Mesopotamië? Het nut van micro-ecologiën

Dat de meeste mensen niet doorlopend nadenken over de oorsprong en de regelmatig subtiel bijgestelde betekenissen van woorden uit hun dagelijkse taalgebruik – zeker als zij geen blogs schrijven voor andermans leesplezier – betekent niet dat dit geen nuttige activiteit is.1 Specifiek waar het geografische aanduidingen betreft die zo diep geworteld zijn dat we er amper nog over nadenken, zoals de Mediterraanse of Mesopotamische oudheid. Want het is interessant om uit te zoeken onder welke omstandigheden zulke grote gebieden gedurende zulke lange perioden terecht kunnen worden beschreven met één woord en wanneer dit juist belangrijke onderverdelingen en lokale ontwikkelingen verhult. Indien men bijvoorbeeld mensen hun verhouding tot hun directe leefomgeving bestudeert – of het daarbij nu gaat om ideologie, economie of enig ander aandachtspunt – kan het lonen om vanzelfsprekend lijkende geografische gebieden onder te verdelen in zogenoemde micro-ecologiën.2 Het is dit handige methodologische concept dat ik vandaag met jullie wil bespreken. En doorheen die bespreking komen we ook nog eens achter de herkomst van de benaming ‘Mesopotamië’ en enkele van de belangrijkste ecologische verschillen binnen deze uitgestrekte regio in de oudheid.

Lees verder Waar was Mesopotamië? Het nut van micro-ecologiën

Firewatch: We kunnen niet ontsnappen aan onszelf

Gedurende een mensenleven, zullen de meesten van ons weleens momenten meemaken waarin we ernaar snakken om onze problemen en verantwoordelijkheden simpelweg achter ons te laten. Zulk een verlangen om te ontsnappen valt vaak samen met dagdromen over het vluchten naar een meer natuurlijke omgeving. Om onze stad, dorp of gehucht achter ons te laten voor het werkelijke buitenleven, opdat we zo de vrede en rust kunnen vinden waar we naar smachten.1 Zowel de aantrekkingskracht als de uiteindelijke vergeefsheid van zo’n ontsnappingspoging zijn zelden accurater – en meer bitterzoet! – verwerkt in een vertelling als bij het verhalende computerspel Firewatch.

Lees verder Firewatch: We kunnen niet ontsnappen aan onszelf

Wanneer begon het antropoceen?

In maart 2024 verwierp een comité van de Internationale Bond der Geologische Wetenschaappen een voorstel om het antropoceen officieel te erkennen als één van de geologische tijdperken.1 Dit voorstel was gebaseerd op een onderzoeksproject dat had gezocht naar het punt waarop de groeiende impact van menselijk handelen op het wereldwijde klimaat bepaalde sporen begon achter te laten in aardlagen.2 Zulk handelen omvat onder meer het creëren van radioactieve materie en het verbruik van fossiele brandstoffen. Als de resultaten van dit onderzoeksproject, zoals die vervat waren in het voorstel, geaccepteerd waren, dan zou dit nieuwe geologische tijdperk ongeveer halverwege de vorige eeuw zijn begonnen. Deze tijdsperiode zou dan grofweg samenvallen met het zogenoemde atoomtijdperk.3 Dit betekent echter niet dat het idee van een antropoceen zomaar bij het grofvuil kan worden gezet. Er is wellicht nog steeds behoefte aan een dergelijke term in de wetenschap en ons dagelijkse taalgebruik.4

Lees verder Wanneer begon het antropoceen?

Ecologische denkbeelden opsporen in de verhalen uit de oudheid

De afgelopen week was hier zeer lenteachtig: de zon scheen, de vogeltjes floten en de scooters stootten fijnstof uit.1 Maar slechts twee van deze dingen zullen vermoedelijk in de verhalen over dit seizoen terechtkomen. Tenzij men zeer specifieke werken meerekent, zoals de fabel waarmee Rachel Carson haar beroemde boek Silent Spring uit 1962 opent.2 Zal dit echter de literatuur zijn die gespaard blijft en het beeld van toekomstige historici bepaalt, wanneer zij trachten uit te vogelen hoe wij in deze tijd over de natuur dachten – of lezen die wellicht eerder werken met een breder bereik? Dergelijke vragen zijn ook vandaag de dag relevant, aangezien wij met soortgelijke kwesties worstelen wat betreft ons eigen verleden.

Lees verder Ecologische denkbeelden opsporen in de verhalen uit de oudheid