Draken en dinosauriërs. Niet alleen bombarderen veel kinderen één van beide voor kortere of langere tijd tot hun voornaamste interesse, maar ook veel volwassen worden nog steeds geboeid door alles wat te maken heeft met deze respectievelijk denkbeeldige en prehistorische wezens.1 Het is daarom niet meer vanzelfsprekend dat allebei deze belangstellingen regelmatig gecombineerd worden. En dit heeft onder andere geleid tot de vraag die we in het blog van deze week proberen te beantwoorden: vormden gevonden dinosaurusbotten de aanleiding voor mythen over draken?
Alle berichten van D. Winterjas
Bossen zoeken in het Ugaritisch
Vertaalwerk is zelden eenvoudig.1 Men kan bijvoorbeeld denken aan al die hypothetische maar desalniettemin verbaasde Nederlanders die tijdens het sport kijken hun Belgische huisgenoot horen vragen of ze al uit de heenronde zijn. En zulke hedendaagse spraakverwarringen, waarbij men in Vlaanderen een woord heeft voor de eerste helft van sportcompetities dat in Nederland goeddeels onbekend is, zijn al ingewikkeld genoeg.2 Stel je eens voor als er een kloof van drie millennia gaapt tussen ons en de taal die we trachten te begrijpen! En het overbruggen van een dergelijke kloof is wat we in het blog van vandaag zullen proberen. Ik zal je laten zijn hoe moeilijk het kan zijn om het lexicon van de antieke Levantijnse taal die tegenwoordig bekendstaat als Ugaritisch te doorgronden.
Ecomusicologie en het bezingen van verschillende natuurconcepten
Een tijdje terug bespraken we het computerspel Tiny Glades en hoe de kunstmatigheid van de landschappen die je daarin kunt creëren liet zien hoe de ‘natuur’ geen verafgelegen, afgescheiden plek is die gevrijwaard is gebleven van menselijk ingrijpen. Integendeel, in het tijdperk van het antropoceen is elke omgeving, elk bioom en misschien zelfs elke mogelijke plaats op aarde direct of indirect, grotendeels of slechts gedeeltelijk, gevormd door de invloed van de mens.1 En dit maakt het onderwerp dat ik koos voor het blog van deze week, liedjes over ontsnappen naar de natuur, ook theoretisch interessant.2 Want als de natuur niet een eenduidig, uniform concept is, kan het dan wel een toevluchtsoord zijn voor al die artiesten die voor zichzelf wensten daar te zijn? En het klopt inderdaad dat er zeer verschillende natuurconcepten worden bezongen in deze liedjes. Ook is er een wetenschapsgebied waar we ons tot kunnen wenden als we deze verschillen willen doorgronden: de ecomusicologie. Dus laat ons vandaag dat wetenschapsgebied en die liedjes verkennen, opdat we kunnen ontdekken wat een ontsnapping naar de natuur eigenlijk inhoudt in een wereld waar bossen net zozeer een door de mensheid gevormde omgeving zijn als de gemiddelde vinex-wijk.
Lees verder Ecomusicologie en het bezingen van verschillende natuurconcepten
Het lezen van Aristoteles’ Ethica Nicomachea is nog steeds de moeite waard
Een tijdje terug vertelde ik wat mensen dat ik het lezen van Aristoteles’ Ethica Nicomachea een fascinerende ervaring had gevonden. Daarop volgden uiteraard vragen. Niet omdat ik nu zoveel van dit boek weet, maar omdat ik er meer in – en over! – gelezen had dan de andere aanwezigen. Daarnaast ben ik nu eenmaal geneigd om mijn enthousiasme voor alles wat ook maar enigszins met de geesteswetenschappen te maken heeft te delen met wie wil maar luisteren. En over één van die vragen tijdens het daaropvolgende gesprek wil ik het vandaag met jullie hebben.
Lees verder Het lezen van Aristoteles’ Ethica Nicomachea is nog steeds de moeite waard
Waar was Mesopotamië? Het nut van micro-ecologiën
Dat de meeste mensen niet doorlopend nadenken over de oorsprong en de regelmatig subtiel bijgestelde betekenissen van woorden uit hun dagelijkse taalgebruik – zeker als zij geen blogs schrijven voor andermans leesplezier – betekent niet dat dit geen nuttige activiteit is.1 Specifiek waar het geografische aanduidingen betreft die zo diep geworteld zijn dat we er amper nog over nadenken, zoals de Mediterraanse of Mesopotamische oudheid. Want het is interessant om uit te zoeken onder welke omstandigheden zulke grote gebieden gedurende zulke lange perioden terecht kunnen worden beschreven met één woord en wanneer dit juist belangrijke onderverdelingen en lokale ontwikkelingen verhult. Indien men bijvoorbeeld mensen hun verhouding tot hun directe leefomgeving bestudeert – of het daarbij nu gaat om ideologie, economie of enig ander aandachtspunt – kan het lonen om vanzelfsprekend lijkende geografische gebieden onder te verdelen in zogenoemde micro-ecologiën.2 Het is dit handige methodologische concept dat ik vandaag met jullie wil bespreken. En doorheen die bespreking komen we ook nog eens achter de herkomst van de benaming ‘Mesopotamië’ en enkele van de belangrijkste ecologische verschillen binnen deze uitgestrekte regio in de oudheid.
Lees verder Waar was Mesopotamië? Het nut van micro-ecologiën
Vertaling als verwarring: is ‘The Second Sex’ van Simone de Beauvoir?
Geen van ons kan alle bestaande talen lezen. Voor veel van de belangrijkste boeken die ons leven hebben beïnvloed, van literatuur die onze geest verrijkte tot filosofische werken die ons nieuwe vergezichten voorschotelden, waren we daarmee afhankelijk van vertalingen. En dus moesten we vertrouwen op de vertalers en de keuzen die zij hadden gemaakt. Er zijn natuurlijk vele mogelijke manieren om het geschreven woord te vertalen van de ene taal in de andere. Je kunt je dit voorstellen als een spectrum met aan het ene uiteinde koppige pogingen tot het creëren van een volkomen vergelijkbare tekst en aan het andere uiteinde verregaande interpretaties. Maar soms zitten er simpelweg fouten in vertalingen.1 En zelden waren deze fouten zo opmerkelijk, alsmede informatief over de nobele ambacht van het vertalen, dan in de twee pogingen om Simone de Beauvoirs Le Deuxième Sexe die in het Engels te vertalen als The Second Sex.2
Lees verder Vertaling als verwarring: is ‘The Second Sex’ van Simone de Beauvoir?
De thema’s van mijn favoriete computerspellen van 2024
Nadat we vorige week mijn twintig favoriete albums van het vorige kalenderjaar bespraken, hebben we het deze week over drie computerspellen die uitkwamen in 2024 en die de lezers van dit blog stellig zullen interesseren. Want de thema’s die dit digitale entertainment schragen, bieden – hoop ik – een nieuw perspectief op enkele onderwerpen die reeds eerder aan de orde kwamen op Bildungblocks. Dit zijn ook, naar mijn mening, de beste computerspellen van het afgelopen jaar. De hiernavolgende opsomming kan daarom ook dienst doen als een lijst met mijn favoriete computerspellen van 2024.
Lees verder De thema’s van mijn favoriete computerspellen van 2024
Mijn Favoriete Albums van 2024
2024, wat een jaar! Het besloeg zowaar twaalf hele maanden… In die tijdspanne brachten sommige artiesten een plaat uit en andere niet. En de eerstgenoemden hebben geluk, want zij komen in aanmerking voor een plekje op de lijst met mijn favoriete albums van het afgelopen kalenderjaar! Jullie herinneren je vast nog hoe ik vorig jaar worstelde om deze lijst te beperken tot tien vermeldingen? Welnu, dat is mij dit jaar gelukkig bespaard gebleven. Dit jaar zijn het namelijk twintig albums geworden. Voordat ik de lijst onthul, zal ik eerst enkele woorden wijden aan de – uiteraard zeer zorgvuldige – samenstelling ervan. Ook bespreek ik enkele rode draden die volgens mij door de muziek van het afgelopen jaar liepen. Want, zoals je wellicht al had geraden, deze lijst bestaat niet (alleen) om mijn absurd goede smaak te etaleren, maar om jullie te vergasten op een proeve van de uitstekende muziek die in 2024 gecomponeerd is en die je wellicht gemist hebt. Zo kun je het nieuwe jaar nog beter beginnen.
Wetenschap als kunst
Wetenschap, van de uitgekiende natuurkundige experimenten tot de inzichtrijke studies die ze bij geesteswetenschappen doen, is op zeer uiteenlopende manieren beschreven sinds we deze belangrijke menselijke activiteit ook zelf als studieobject zijn gaan behandelen.1 Om twee veelgeprezen voorbeelden te noemen: aan het begin van de twintigste eeuw schilderde Max Weber de wetenschap af als een roeping en enkele decennia later veranderde Thomas Kuhn ons begrip van wetenschappelijke ontwikkelingen voorgoed door deze te kenschetsen als het afdanken en omarmen van verschillende paradigma’s, in plaats van een gestadige vooruitgang richting een vastomlijnd doel dat amper verandert.2 Voor zulke grootse theorieën over het najagen van kennis op systematische wijze binnen gemeenschappen van toegewijde geleerden en onderzoekers zijn altijd wel verdedigers en critici te vinden. En net zoals met de meeste gedurfde ideeën kunnen we vele nuanceringen aanbrengen.3 Dit is wellicht ook gedeeltelijk wat de werken van denkers als Weber en Kuhn hun blijvende bekendheid heeft verleend, dat we eindeloos kunnen doorgaan met ze bediscussiëren. Maar vandaag gaan we het hebben over een aanpalend idee dat minder beroemd is, dat van wetenschap als een stijl of zelfs een kunst.
De zorgzame koningin: Puduḫepa van Hatti
Een paar weken geleden bespraken we hoe de geschiedschrijving met enige regelmaat niet evenveel aandacht besteedt aan eenieder die in de oudheid leefde. Dit komt gedeeltelijk door de beperkingen die inherent zijn aan onze bronnen. Niet alleen behoorden de mensen die toentertijd konden schrijven vaak tot slechts bepaalde maatschappelijke groepen, maar het doet er ook toe voor wie en over wie zij konden kiezen om te schrijven binnen de grenzen van hun beroep en wereldbeeld. Daarnaast zijn er de wisselvalligheden van het lot wat betreft welke teksten per toeval werden bewaard en mettertijd herontdekt konden worden, alsmede wat betreft de teksten die gekopieerd bleven worden door de eeuwen heen.1 Vanwege dergelijke factoren is het bijvoorbeeld moeilijk om meer te weten te komen over de levenservaringen van de meeste vrouwen in veel plaatsen en perioden.2 Specifiek hun binnenwerelden zijn veelal niet bewaard gebleven in geschriften. Hoewel geleerden wel vooruitgang boeken op dit gebied voor diverse tijdperken en maatschappijen. Zoals in het monumentale Women of Babylon dat de assyrioloog Zainab Bahrani schreef.3 En er is één prominente vrouw uit de Anatolische oudheid die we best goed kunnen leren kennen. Een koningin wiens zorgzame houding geopenbaard wordt in zowel de publieke als de private documenten die haar betreffen: Puduḫepa van Hatti.